Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Mart ayında yapılacak yerel seçimlerde İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adaylığı için Murat Kurum’u gösterdi.
Sayıştay’ın, TOKİ’den değerli arsaları ihalesiz ucuza alıp yüksek kârlarla satışa sunarak haksız kazanç sağlamakla eleştirdiği, şehir plancıları ve mimarların, hormonlu binalarla kent estetiğini bozmakla ve imar planlarında “hülle” yaptırarak yargı kararlarının arkasından dolanmakla suçladığı Emlak Konut GYO’nun 2009 – 2018 yılları arasında genel müdürlüğünü yapan Murat Kurum, 2018 – 2023 yılları arasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı olarak görev aldı.
Murat Kurum’in İstanbul sicili bir hayli kabarık…
Mahkemelerin ‘durun’ demesine rağmen küçük kalem hareketleriyle devam eden inşaatlar, devlet ormanı olarak nitelendirilen arazilerde yükselen lüks villalar, imara açılan askeri araziler, şehrin göbeğinde ‘yükselen hormonlu’ binalar, tartışmalı ihaleler hep onun döneminde yaşandı.
Ekrem İmamoğlu’nun İBB Başkanı seçilmesinin ardından, Ankara’da bakanlığın kapısını çalan birçok müteahhit, belediyeden alamadığı rant yaratıcı kararları, bakanlıktan aldı.
SÖZCÜ, AKP’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adayı Murat Kurum’un arşivini taradı. İşte Murat Kurum’un ya Emlak Konut GYO Genel Müdürü olarak ya da Çevre ve Şehircilik Bakanı olarak içerisinde bulunduğu tartışmalı projeler ve kararlar…
ASKERİ ALAN YAĞMASI
Murat Kurum 2018 yılında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı olarak atandıktan 3 ay sonra yaptığı açıklamada, “Hiçbir zaman askeri arazileri biz rant olarak görmedik” dedi.
Ancak İstanbul’da süreç çok farklı ilerledi, şehir içinde kalan askeri arazilerin yanı sıra askeri lojmanlar da bir bir boşaltılırken, yerlerine bulundukları bölgede yapı ve nüfus yoğunluğunu artıracak gayrimenkul projeleri geliştirildi.
(Zeytinburnu Kazlıçeşme’de eski tank fabrikası arazisi üzerine yapılan Büyükyalı projesi…)
AKP iktidarı 15 Temmuz darbe girişiminden önce de İstanbul’da bazı askeri alanları yapılaşmaya açmıştı. O dönem Murat Kurum’un genel müdürü olduğu Emlak Konut GYO önderliğinde Bağcılar’da Batışehir, Halkalı’da Avrupa Konutları Atakent 3, Ayazağa’da Maslak 1453, Zeytinburnu’nda Büyükyalı, Zekeriyaköy’de boşaltılan füze üssünün yerine Köy yapılırken, Sancaktepe’de askeri lojmanların yerine ofis projesi yapılmıştı.
YARGI ‘DEVLET ORMANI’ DEDİ AMA…
İstanbul Sarıyer Zekeriyaköy’de daha önce 15. Hava Füze Üssü olarak kullanılan ve yüzde 61’i ağaçlık olan 500 dönümlük askeri arazi 2010 yılında boşaltıldıktan sonra TOKİ’ye devredildi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2012 yılında üçüncü derece SİT alanında kalan arazi için 1/5000’lik ve 1/1000 plan hazırladı. TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, 13 Mart 2012’de hazırlanan planların kamu yararına aykırı olduğunu, orman alanlarında yapılaşma baskısını artırıcı uygulamalar içerdiğini belirterek planın iptali istemiyle dava açtı.
7 Temmuz 2014 tarihinde Danıştay 6. Dairesi ilk planlara açılan davaya ilişkin kararını verdi. 34 parsele ayrılıp orman dışında tutulan arazinin tek parselde birleştirilip Orman Genel Müdürlüğü’ne iade edilmesi gerektiğini belirten Danıştay, yapılaşmayı mümkün kılan imar planlarının yürütmesini durdurdu. İkinci planlarla ilgili yargı süreci devam ederken, arazideki ağaçların bir bölümü taşınarak 2015 yılında inşaat başladı. Arazi üzerinde üç etapta toplam bin 167 konut ve 15 bin metrekarelik alışveriş alanından oluşan KÖY adlı projeyi geliştirildi.
ÇEKMEKÖY RANTKÖY OLDU
Ranta açılan askeri alanların en büyüğü ise İstanbul’da 3’üncü Kolordu Komutanlığı’na bağlı Çekmeköy Kışlası oldu.
Parsellere bölünen arazinin ilk olarak 2019 yılında 200 bin metrekarelik bölümüne inşaat izni verildi. Arazi ihalesiz olarak Emlak Konut GYO’ya satıldı ve üzerinde halen inşaatı devam eden, 392 daire ve 70 ticari üniteden meydana gelen Ormanköy projesi geliştirildi.
Son olarak 2021 yılında Çekmeköy Kışlası’nın 860 bin metrekarelik bölümünü oluşturan ve 458, 459 ve 460 sayılı parsellerini kapsayan yaklaşık 860 bin metrekarelik alana Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yeni plan hazırlandı. 860 bin metrekarelik eski askeri alanın 355 bin 881 metrekaresi konut ve ticari birimler için ayrıldı ve bu alan yine ihalesiz olarak TOKi tarafından 937 milyon liralık bedelle Emlak Konut GYO’ya satıldı.
Emlak Konut GYO geçtiğimiz yılın sonunda Çınarköy adı bir proje geliştirdi ve satışa sundu. Proje kapsamında 1774 adet konut, 141 villa ve 56 ticari alan inşa ediliyor. Milyonlarca lira değerindeki mülklerin yapımının 2024 yılında tamamlanması bekleniyor.
ÜNİVERSİTE KIŞLAYA, EĞİTİM ALANI RANTA
TOKİ ile Marmara Üniversitesi arasında imzalanan protokol çerçevesinde, Halkalı, Nişantaşı ve Bahçelievler Yerleşkeleri TOKİ’ye devredildi. TOKİ’de bunun karşılığında Maltepe’deki 2 milyon 455 bin metrekare büyüklüğündeki Kenan Evren Kışlası arazisini üniversiteye verdi.
Üç kampüsü alan TOKİ, Halkalı ve Nişantaşı kampüslerinin arazilerini Emlak Konut GYO’ya sattı. Arsaları 2 milyar 277 milyon lira bedelle alan Emlak Konut, arazileri satış geliri karşılığında ihale etti ve hali hazırda Halkalı’da Bizim Mahalle, Şişli’de ise Nişantaşı Koru adlı projeler inşa ediliyor.
DİKİMEVİ’NE REZİDANS
Jandarma Genel Komutanlığı, TOKİ ile imzaladığı protokol çerçevesinde İstanbul Beşiktaş Barbaros Bulvarı’nda bulunan yaklaşık 30 dönümlük askeri alanı TOKİ’ye devretti. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle onaylanan plan değişikliğiyle 3 Eylül 2018 günü arazi yapılaşmaya açıldı.
Boğaz manzaralı 16 parselden oluşan arazinin 17 bin 500 metrekare konut alanı, 12 bin 260 metrekare ise donatı alanı olarak belirlendi. İmar değişikliğinin duyurulduğu gün, Emlak Konut GYO, Jandarma Dikimevi arazisini 360 milyon lira bedel üzerinden altı eşit taksitle TOKİ’den satın aldı. Bir ay sonra Emlak Konut GYO gazetelere ilan vererek 15 Ekim 2018 günü arsayı 36 ay taksitle 462 milyon liraya Vedat Aşçı’nın sahibi olduğu Astaş’a sattı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, ‘bina yükseklikleri zemin + 5 katı geçmesin’ talimatı ve şehir dışına taşınacak askeri alanların yeşil alan olacağına yönelik sözlerine rağmen, Haziran 2021’de bir kez daha yapılan imar planı değişikliğiyle arsanın konut için ayrılan 17 bin 500 metrekarelik kısmında kat yüksekliği beşten sekize çıkarıldı.
ASTAŞ, arazi üzerinde Kempinski ile lüks bir gayrimenkul projesi geliştirdi ve 2022 yılının ilk çeyreğinde projeyi duyurdu. Geçtiğıimiz günlerde, Atatürk Havalimanı’nın iki pistinin kırılarak söz konusu alanı Millet Bahçesi’ne dönüştürme işiyle ilgili ihaleyi kazanan Yapı ve Yapı firmasının projeye ortak olduğu ortaya çıktı.
KEMER COUNTRY…
Demirören Grubu’nun kredi borçlarına karşılık Ziraat Bankası’na geçen Kemer Country için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 2022 yılında yeni bir imar planı hazırladı. Ziraat Bankası’nın 300 dönümlük golf sahası için İBB’nin vermediği imarı, bakanlık verdi. Emlak Konut GYO’nun proje geliştirdiği arazide villa ve rezidanslar inşa ediliyor. Bakanlığın onayladığı imar planının açıklama raporunda değişikliğe gerekçe olarak; arazide konut imarının da önünü açan 2019 tarihli planın mahkeme tarafından iptal edildiği için hak sahiplerinin gerçekleştireceği yatırımları hayata geçirememesi ve mağdur olması gösterildi.
KUPON ARAZİ TANIDIK ŞİRKETE
Beşiktaş Barbaros Bulvarı üzerinde yer alan 6 adet askeri lojman binasının bulunduğu yaklaşık 20 dönümlük arazi önce Jandarma Genel Komutanlığı tarafından protokol ile TOKİ’ye devredildi. Ardından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 13 Ocak 2021’de “Rezerv Yapı Alanı” yani yeni konut alanı ilan edildi.
6 adet lojman binasının bulunduğu arazi için Emlak Konut GYO tarafından hazırlanan yeni imar planı 1 Şubat 2021’de onaylandı. Arazinin “Ticaret+ Turizm+ Konut Alanı” ilan edildikten sonra 2021 yılında düzenlenen yapım ihalesini kazanan Pasifik İnşaat, binaları yıkıp otel, alışveriş alanları ve rezidans inşa edecek.
MALTEPE’DEKİ ASKERİ ARAZİ
Murat Kurum’un başında olduğu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 1 Temmuz 2022 günü İstanbul’da bir askeri alanı daha konut imarına açtı. TOKİ’ye devredilen Maltepe’deki 528 bin metrekarelik askeri alana, 7 katlı binalar dikilecek. Öte yandan, yine bakanlık tarafından yine aynı tarihlerde Sancaktepe’de 4 bin 285 metrekarelik askeri alan ‘ticaret alanı’ olarak belirlerken, İstanbul Kartal’da 2 bin 700 metrekarelik askeri alanı ‘ticaret ve konut’ alanı ilan edip, imara açtı.
İBB RUHSATI İPTAL ETTİ BAKANLIK VERDİ
İstanbul’un en değerli lokasyonlarından Beşiktaş’taki Etiler Polis Meslek Yüksekokulu arazisinde yükselecek lüks projede imar planları Danıştay tarafından iptal edilmesinin ardından, İstanbul Büyükşehir Belediyesi yönetimi inşaat ruhsatını iptal etti. Bu gelişme üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından araziyle ilgili 31 Ağustos 2022’de yeni bir imar planı hazırlanmış; bu plan doğrultusunda başlayan inşaat için gerekli ruhsatın da bakanlık tarafından verilmişti.
EMSAL FAZLASI 470 BİN METREKARE…
Ataşehir’de Metropol İstanbul projesinin yükseldiği arazi Emlak Konut GYO’ya geçtikten sonra imar planlarında değişiklik yapıldı. “Merkezi İş Alanı” lejantında kalan ve 1.50 emsal hakkı bulunan 99 bin 108 metrekarelik arazi İstanbul Finans Merkezi projesine dahil edildi. İmar planlarında yapılan düzenlemelerle arazi üzerindeki emsal hakkı 2,32’ye çıkarıldı.
Ardından plan notlarıyla emsal fazlası 470 bin metrekare inşaat alanının önü açılarak 700 bin metrekare inşaat yapılmasına izin verildi. 2011 yılında yapılan ihaleyle Çalık ve Varyap ortaklığı, Metropol İstanbul’da yer altında 200 bin metrekarelik alışveriş merkezi inşa ederken, yer üstünde ise 250 metrelik gökdelenle Avrupa’nın en yüksek binalarından biri yapıldı.
ÜNİVERSİTE ARAZİSİNE…
Avcılar Yeşilkent Mahallesi’nde üniversite ve yeşil alan olarak belirlenen 105 bin metrekarelik arazi Bahçeşehir Üniversitesi adına kayıtlı iken 2012 yılında yapılan protokol ile TOKİ’ye devredildi. 2012 yılında yapılan plan değişikliği ile parselin 1000 metrekaresi park, 2 bin 546 metrekaresi dini tesis, 85 bin metrekaresi de konut+ticaret alanı olarak tescillendi.
Park ve dini tesis alanı bedelsiz kamuya terk edildi, 85 bin metrekarelik konut alanı da Emlak Konut GYO adına tescil edildi. Plan değişikliği Avcılar Belediyesi tarafından mahkemeye taşındı. Danıştay 6. Dairesi, nüfus ve yapı yoğunluğunun artırılarak donatı alanlarının yetersiz kılındığını belirtti. İmar planlarında yeşil alan olarak işlevlendirilen alanın plan onama sınırı dışında tutularak işlevsiz bırakıldığına dikkat çeken Danıştay, parsellere çok yüksek yapılaşma şartları getirildiğini kaydetti. Yargı kararlarına rağmen, eskisinden pek de farkı olmayan ‘yeni’ planlar hazırlanarak inşaat tamamlandı.